فکر کنید
شکل زیر چرخهای از کربن را نشان میدهد. با توجه به آن به پرسشها پاسخ دهید.
الف) در موارد مشخص شده با ($ ext{1}$)، ($ ext{2}$) و ($ ext{3}$) آیا گاز کربن دیاکسید مصرف میشود یا تولید؟
ب) کدام یک از بخشهای نشان داده شده، در چرخه طبیعی کربن وجود ندارد؟
پ) مصرف سوختهای فسیلی چه تأثیری روی چرخههای طبیعی دیگر میگذارد؟ توضیح دهید.
[تصویر شامل: چرخه کربن با فلشها: (۱) سوختن سوختهای فسیلی (تولید $\text{CO}_2$)، (۲) فتوسنتز (مصرف $\text{CO}_2$)، (۳) انسان و جانوران گیاهان را مصرف میکنند (تولید $\text{CO}_2$).]
پاسخ و توضیح فکر کنید صفحه 27 علوم نهم
این سؤال به بررسی جزئیات **چرخه کربن** و تأثیر انسان بر آن از طریق مصرف سوختهای فسیلی میپردازد. ⛽
---
## الف) مصرف یا تولید کربن دیاکسید ($ ext{CO}_2$)
1. **سوختن سوختهای فسیلی (1):**
* **تولید $\text{CO}_2$:** سوختن، واکنش اکسایش است که $\text{CO}_2$ را به هواکره میفرستد.
2. **فتوسنتز (2):**
* **مصرف $\text{CO}_2$:** گیاهان در این فرآیند، $\text{CO}_2$ هوا را جذب کرده و آن را به قند تبدیل میکنند.
3. **انسان و جانوران گیاهان را مصرف میکنند (3):**
* **تولید $\text{CO}_2$:** این فرآیند (تنفس سلولی) با مصرف قند و اکسیژن، $\text{CO}_2$ را بهعنوان محصول فرعی تولید میکند.
---
## ب) بخش غیرطبیعی چرخه کربن
بخش **(1) سوختن سوختهای فسیلی** در چرخه **طبیعی** کربن وجود ندارد. سوختهای فسیلی، کربنی هستند که میلیونها سال از چرخه خارج شده و در زیر زمین ذخیره شده بودند. استخراج و سوزاندن آنها، یک **مداخله انسانی** است که کربن را به سرعت به هواکره بازمیگرداند.
---
## پ) تأثیر مصرف سوختهای فسیلی بر چرخههای دیگر
مصرف سوختهای فسیلی (تولید بیش از حد $\text{CO}_2$) باعث افزایش غلظت گازهای گلخانهای در هواکره میشود که این امر تأثیرات زنجیرهای منفی بر سایر چرخههای طبیعی میگذارد:
1. **تأثیر بر چرخه آب:** گرمایش جهانی باعث **افزایش تبخیر** آب از سطح دریاها و خاک میشود. این موضوع باعث **شدت یافتن چرخه آب** (بارندگیهای شدیدتر و سیلابها) و در مناطق دیگر باعث **خشکسالی** بیشتر میشود.
2. **تأثیر بر چرخههای زیستی (مثل چرخه نیتروژن):** تغییرات دما و آبوهوا باعث **برهم خوردن الگوی رشد گیاهان** و زمانبندی شکوفهدهی آنها میشود. این امر بر حیات جانورانی که به آن گیاهان وابسته هستند (مانند گردهافشانها) و در نهایت بر چرخه نیتروژن تأثیر میگذارد.
**توضیح:** در مجموع، افزایش $\text{CO}_2$ و گرمایش زمین، **تعادل دمایی** سیاره را مختل میکند و این اختلال، عامل اصلی بهم خوردن الگوهای طبیعی آب و اقلیم است. 🌋